Ενημερωτικό Σημείωμα

Δόθηκαν στη δημοσιότητα από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) τα συμπεράσματα από την Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών (ΕΟΠ) για το έτος 2018. Στην έρευνα συμμετείχαν 6.502 ιδιωτικά νοικοκυριά από όλη την Ελλάδα τα οποία απάντησαν σχετικά με τις δώδεκα βασικές κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών ατομικής κατανάλωσης. Τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας αποτυπώνονται ως εξής:

• Η μέση μηνιαία δαπάνη των νοικοκυριών για αγορές το 2018 αυξήθηκε κατά 1,9% συγκριτικά με το 2017 και διαμορφώθηκε στα 1.441,03 ευρώ.
• Τα μισά νοικοκυριά (50%) δαπανούν περισσότερα από 1.158 ευρώ το μήνα.
• Το 17,8%, κατά μέσο όρο, του προϋπολογισμού των νοικοκυριών που διαμένουν σε ενοικιασμένη κατοικία καταβάλλεται για ενοίκιο.
• Τα έξοδα του φτωχότερου 20% του πληθυσμού που δαπανάται για είδη διατροφής και στέγαση των νοικοκυριών ανήλθε στο 55,4% των δαπανών έναντι του 24,9% του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού.
• Η συνολική μηνιαία δαπάνη των νοικοκυριών για αγορές το 2018 διαμορφώθηκε στα 5,83 δισ. ευρώ, αυξημένη κατά 65,52 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2017, με τη μέση συνολική δαπάνη για κάθε άτομο να ανέρχεται σε 557,86 ευρώ μηνιαίως.
• Σε σταθερές τιμές, δηλαδή σε μεγέθη διορθωμένα ως προς τις επιπτώσεις του πληθωρισμού, τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση σε σχέση με το 2017 παρουσίασε η κατηγορία «ξενοδοχεία, καφενεία και εστιατόρια» (4,0%) και ακολούθησε εκείνη της υγείας (3,6%) και της «αναψυχής και του πολιτισμού» (3,5%). Αντίθετα, έντονη συρρίκνωση παρουσίασαν οι κατηγορίες «Επικοινωνίες» (-4,8%) και «Οινοπνευματώδη ποτά και καπνός» (-3,4%).
• Ενδεικτικό των ισχυρών πιέσεων που έχουν ασκηθεί σωρευτικά στην ελληνική οικονομία και κατ’ επέκταση στα εγχώρια νοικοκυριά αναδεικνύεται από το γεγονός ότι η μέση μηνιαία δαπάνη σε σταθερές τιμές διαμορφώθηκε το 2018 σε 441,03 ευρώ από 2.328,20 ευρώ το 2008. Η συρρίκνωση αυτή της τάξης του 38,1% υπογραμμίζει παράλληλα και το μέγεθος της προσπάθειας που πρέπει να καταβληθεί ώστε να αναπληρωθούν οι απώλειες.
• Η μέση μηνιαία δαπάνη επηρεάζεται από την ηλικία του υπεύθυνου του νοικοκυριού. Τα νοικοκυριά με υπεύθυνο ηλικίας 75 ετών και άνω δαπανούν το 59,6% της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών της χώρας ενώ εκείνα με υπεύθυνο ηλικίας 45-54 ετών το 131,6% της μέσης δαπάνης.
• Τα νοικοκυριά που διαμένουν σε αστικές περιοχές δαπανούν κατά μέσο όρο περισσότερα χρήματα έναντι εκείνων που διαμένουν σε αγροτικές περιοχές (1.504,77 ευρώ έναντι 1.190,91 ευρώ).
• Ο κίνδυνος φτώχειας απειλεί το 17,4% του πληθυσμού της χώρας, λαμβάνοντας υπόψη μόνο την ισοδύναμη δαπάνη με τρόπο κτήσεως (από 18,1% το 2017).
• Σε διεθνές επίπεδο, σε χώρες όπως Ελλάδα, η Ιταλία και η Σερβία το μεγαλύτερο επίπεδο δαπανών του μέσου προϋπολογισμού αφορά στα είδη διατροφής, ενώ σε Γερμανία Ισπανία και Φινλανδία τη στέγαση. Στο δε Ηνωμένο Βασίλειο το μεγαλύτερο μερίδιο των δαπανών καταβάλλεται στα διάφορα αγαθά και στις μεταφορές. Επίσης, στη Φινλανδία, οι δαπάνες για εκπαίδευση ανέρχονται στο 0,2% του μέσου προϋπολογισμού και στην Ελλάδα στο 3,2%, ενώ οι Έλληνες καταγράφουν μαζί με τους Ιταλούς την υψηλότερη ιδιωτική δαπάνη για την υγεία (7,5% και 6,1% του μέσου προϋπολογισμού αντίστοιχα).

 «Από την Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών για το 2018 αντλείται το συμπέρασμα ότι η θέση των νοικοκυριών βελτιώθηκε σε σχέση με το 2017, όπως προκύπτει από την αύξηση (+1,9%) της μέσης μηνιαίας τους δαπάνης, αλλά αυτή η θετική μεταβολή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί παρά μόνο ως η αρχή μιας μακράς και εργώδους προσπάθειας για τη σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα. Είδη διατροφής, στέγαση και μεταφορές εξακολουθούν να απορροφούν το μεγαλύτερο τμήμα των δαπανών των νοικοκυριών, γεγονός που υπογραμμίζει ότι οι εγχώριοι καταναλωτές δίνουν προτεραιότητα στην κάλυψη των βασικών τους αναγκών, έχοντας, λόγω έλλειψης πόρων, εγκαταλείψει το παλαιότερο καταναλωτικό πρότυπο. Οι έντονες διαφορές στις δαπάνες τόσο σε ηλικιακό όσο και σε χωρικό επίπεδο, παρά την  ελαφρά άμβλυνση της ανισότητας μεταξύ του πλουσιότερου και του φτωχότερου 20% του πληθυσμού, τονίζουν ότι η χώρα δεν χρειάζεται απλά οικονομική ανάταση και μεγέθυνση αλλά ισόρροπη ανάπτυξη. Τέλος, σε σύγκριση με άλλες χώρες διαπιστώνεται ότι οι Έλληνες αναγκάζονται να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη για την κάλυψη αναγκών εκπαίδευσης, επικοινωνιών και υγείας, αποτέλεσμα που καλεί σε ουσιαστική αναμόρφωσης της δομής και της ποιότητας αυτού του είδους των υπηρεσιών».

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ – ΠΙΝΑΚΕΣ

Πίνακας 1: Μέση μηνιαία δαπάνη (σε σταθερές τιμές 2018) σε ευρώ και ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές

Πίνακας 2: Ποσοστιαία μεταβολή της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών για αγαθά και υπηρεσίες (σταθερές τιμές 2018) σωρευτικά 2008-2018

Πίνακας 3: Μέση μηνιαία δαπάνη (αγορές, σταθερές τιμές 2018) για αγαθά και υπηρεσίες, 2017 και 2018

Πίνακας 4: Μέση μηνιαία δαπάνη (αγορές, τρέχουσες τιμές) κατά θέση στην εργασία του υπεύθυνου του νοικοκυριού, 2017 και 2018

Πίνακας 5: Μέση μηνιαία δαπάνη (αγορές, τρέχουσες τιμές), κατά περιφέρεια, 2018